Klasse-verskille en -geskille in Coffin Dodgers Park

Ou Spykerman, glo jy my maar wanneer ek vir jou sê klasse-verskille en -geskille is niks nuuts onder die son nie, sê Daniel vir Spykerman, daar op die bankie vanwaar hulle die interaksie tussen die inwoners dophou.

Ek’t op ’n klein myndorpie grootgeword, brei Daniel uit op sy stelling. Die kômmin mynwerkers se huise het ook in sulke netjiese rye op hulle klein erfies gestaan, almal op dieselfde patroon gebou, met ’n straat aan die voorkant en ’n straat aan die agterkant. Wanneer jy op jou voorstoep gestaan het, kon jy dwarsdeur die huis oorkant sien, by die voordeur in en by die agterdeur uit. Het jy by die vensters aan die sykante uitgeloer, kon jy jou bure in hulle slaapkamers of voorkamers sien, mits die gordyne nie dig getrek was nie. Wanneer die klomp vrouens vir mekaar kwaad was, het hulle sommerso by ’n hoekvenster uit geleun en hulle buurvrouens aan die voor-, agter- en sykant goed uitgetrap, ten aanhore van die hele straat se inwoners.

Daar aan die vlaktekant van die die dorp, was die hôstels vir die stukwerkers of die geleentheidswerkers wat nie gekwalifiseer het vir ’n huis nie. Hulle het in enkelkamers gewoon en g’n ordentlike dogter van ’n mynwerker mog ooit naby daardie hôstels gaan nie. Die on-ordentlikes was natuurlik ’n ander saak. Daar was nie ’n erf, of ’n braaiplek of so iets nie en hierdie manne het maar gekuier op die sokkerveld of in die kroeg by die klubhuis.

Aan die bergkant van die dorp was daar nog so twee rye huise waar die belangrike mense gewoon het: die skofbase, die myndokters, die predikant, die mynkantoorbestuurder, en so aan, jy weet? Hulle het vierslaapkamerhuise gehad en groter erwe. Jy kon nie by daai huise inkyk nie.

Klasse. Daar was ’n duidelike klasseverskil en dit was oral teenwoordig. In die straat het die hoër klas belangrike mense die laer klas kômmin mynwerkers en hôstelbewoners met so ’n geveinsde-vriendelike kopknik gegroet. Die kômmin mynwerkers het ook die hôstelbewoners met ’n geveinsde-vriendelike kopknik gegroet, die hoed gelig vir die belangrike mense en agter hulle rug vir hulle die middelvinger gegooi. Die hôstelbewoners het die hoed gelig vir die ander twee klasse en agter hulle rug vir hulle die middelvinger gegooi. Nooit openlik nie. Dit was in die dae toe goeie maniere nog aan moedersknie geleer is. Maar almal het van vroeë tye af geweet hoe om goeie Fariseërs te wees.

Die feit van die saak is natuurlik dat baie van die hôstelbewoners hoogs-gekwalifiseerde mense was wat tydelik aangestel is om spesialis-arbeid te verrig, teen hoër salarisse as wat sommige van die belangrike mense verdien het. Die kômmin mynwerkers was geharde manne wat soms lewensgevaarlike arbeid verrig het, byvoorbeeld die dinamietdeskundiges, die reddingspanne wat hulle eie lewens op die spel geplaas het om werkers se veiligheid te verseker, en so aan, jy weet? Tog is van hulle verwag om die hoed te lig vir die predikant wat toe nie so hoogheilig was nie, die myndokter wat dronk in die teater opgedaag het, die skofbase wat oppie job gelê en slaap het en die mynkantoorbestuurder wat lare jare die trekpas gekry het omdat hy geld verduister het.

Die verskil ou Spykerman, het gelê in die persepsie van die belangrikheid van klasse wat geskep is deur te bepaal in watter soort woning jy saans jou hoof neergelê het. Dit het bepaal wat jou regte was, watter kanale jy moes volg om gunsies te verdien, by wie se dogter jy kon kuier, hoe groot die honderas is wat jy toegelaat is om aan te hou en of jy voor, in die middel of agter in die dorpsaal gesit het wanneer die weeklikse rolprent vertoon is. Dit het niks te doen gehad met common sense nie.

Dit laat jou dink, nè? sê Daniel.

Om meer vertellinge van Daniel en ander inwoners te lees, volg hierdie skakel Coffin Dodgers Park.

Die inwoners van Coffin Dodgers Park is merendeels senior burgers wat die aantrek van die houtpakkie so lank as moontlik wil systap (they are dodging the coffin). Hulle wil graag hul Goue Jare in vrede deurbring, hoewel hulle besef dat hulle spreekwoordelik op die randjie van die gat staan. Hierdie bestaan is nie altyd vreedsaam nie, enersyds omdat jonger lede van latere generasies soms ook ’n holte vir hulle voet langs die river soek en die generasiegaping ’n werklikheid is, en andersyds omdat ouer mense nou maar eenmaal wederstrewig kan wees. Die gebeure in hierdie staaltjie en die karakters is fiktief — dit groei uit die skryfster se verbeelding wanneer sy die alledaagse gekeuwel van bure in haar onmiddellike omgewing waarneem.

’n, “ô” en Prediker 1:9

’n: Die onbepaalde lidwoord in Afrikaans het my in die verlede al tot raserny gedryf, veral op my blog waar die tema vasberade is om nie te apostroof na links te laat krul soos die syfer 9 nie. Ek het besluit om nog een keer te probeer om die krul te tem en sal maar sien of ek suksesvol was wanneer die blog gepubliseer is. Hou duim vas!

Kômmin en hôstel: In ViVa Advies word tereg aangedui dat Afrikaanssprekendes geneig is om verafrikaanste woorde, veral dié wat hulle uit Engels leen, met kappies te skryf om die Afrikaanse uitspraak van die Engelse vokale aan te dui, hoewel daar nie taalkundige gronde is vir hierdie verskynsel nie. Ek doen dit ook wanneer ek fiksie skryf. Soek die woord kômmin op in die ViVa webtuiste (skakel hieronder) vir ’n bespreking van hierdie verskynsel.

Bogenoemde bronne is beskikbaar aanlyn by die webtuiste van die Virtuele Instituut vir Afrikaans (ViVa) https://viva-afrikaans.org/

Prediker 1:9 “daar is niks nuuts onder die son nie” beteken dat niks wat gebeur, nuut is nie. Wat gedoen is, sal weer gedoen word.