Woordwarrel: 10 Des 2021-spelreëls wat my mal maak

Jou inspirasievonk vir vandag is “spelreëls”.

Hierdie bloguitdaging handel oor die nuutskepping van woorde, idiome en gesegdes in Afrikaans wat ‘n kultuurverandering kan voortbring of sommer net die leser / aanhoorder irriteer. Die reëls verskyn onderaan die blog.

Spelreëls word geskep en vasgestel om dit vir ons makliker te maak om ons eie taal te lees en te skryf. Nè? Nie waar nie? Hoekom maak dit my dan soms mal?

Die swak taal en spelling, veral op sosiale media (is dit een of twee woorde? 🤔) en die bakleiery daaroor is genoeg om enige klipchristen heeltemal kranksinnig te maak. Veral wanneer jy soms self twyfel oor jou eie taalgebruik en spelling, en die woordeboeke jou net meer deurmekaar maak as wat dit help. Daar is nou ‘n magdom van taalhulpbronne, taalgeleerdes en taalpolisie wat jou om elke hoek en draai voorlê en laat twyfel of al jou varkies nog in een hok is.

Dit beteken nie dat swak taal my nie soms ook die harnas injaag nie. Kyk maar hoe vaar ek uit in hierdie blog:

Ek verdra byvoorbeeld nie sms-taal nie – volgens my oordeel word dit gebruik deur lui mense wat ook nie elke dag bad of tande borsel nie. Ek wil nie met hulle korrespondeer nie.

Ek spring ook op en af in my stoel wanneer mense sulke opvallende foute maak, soos om huis te spel as “hys”. “Dase mys in my hys,” sit en sing ek vir myself. Ek byt gewoonlik op my tande en sê niks, maar soms kan ek nie anders as om ‘n stuiwer (stywer 😏) in die armbeurs te gooi nie. So stuur my seun vir my ‘n foto van ‘n plant onder die opskrif “miggie”. Nee man, ek ken nie so ‘n plant nie, sê ek vir sy pa. Nie die plant nie, kyk die miggie, seg hy. Ek kyk weer en daar op die kroontjie sit ‘n muggie. “Muggie” skryf ek onderaan die foto. Miggie sê my seun, miggie, miggie, miggie. Want hy weet hoe om sy ma mal te maak. Ek sal vir die volgende paar maande vele staaltjies moet lees oor miggies en miskiete.

Wat my heeltemal teen die mure uitdryf is my eie onvermoë om altyd reg te spel, en ek praat nie van tikfoute nie – daarmee leef ek saam. Ek haak gewoonlik vas by die spelreëls rondom los en vas skryf. Dit maak my rasend as mense sê “een begrip, een woord”. Wie het daardie gruwel uitgedink? Daar bestaan nie so ‘n spelreël nie! Vat nou ‘n begrip soos stoepit mansmens – volgens my is dit een begrip, maar jy spel dit definitief as twee woorde. Glo my asseblief.

Die Afrikaanse woordelys en spelreëls (AWS) bevat ‘n omvattende lys van reëls wat toegepas moet word om te bepaal of woorde los of vas geskryf moet word. Vir iemand soos ek, met ‘n mindere taalkennis wat ek laas op hoërskool opgeknap het (dekades gelede) is die voorskrifte soms so helder soos modderwater. Dan gaan steek ek maar kers op by taalkenners soos Sophia Kapp se blogpos op die ViVa-webtuiste (is dit dalk een woord Vivawebtuiste of twee woorde ViVa webtuiste?). Net daar haak my kop vas en ek las maar ‘n koppelteken in – die taallafaard se keuse in onsekere oomblikke.

Nou moet jy weet hoe voel ek wanneer ek gekonfronteer word met woorde soos

• Tweebuffelsmeteenskootmorsdoodgeskietfontein, of
• waatlemoenkonfyttentoonstellingregulasies.

Het jy dit sonder moeite reggekry om te lees wat ek hierbo geskryf het? As ek die onderskeie woorde los geskryf het “Twee buffels met een skoot morsdood geskiet fontein” of met ‘n koppelteken “Twee-buffels-met-een-skoot-morsdood-geskiet-fontein” sou jy dit nog steeds (dalk makliker) gelees het?

Wat van onderstebo?

Is daar spelreëls wat jou mal maak? Vertel ons daarvan.

Hierdie uitdaging is die laaste aflewering in hierdie reeks vir 2021. Ons gaan ‘n blaaskansie vat oor die feesdae en sal weer hervat in die 2^de week van Januarie 2022.

Hierdie bloguitdaging word gesamentlik aangebied deur https://hesterleynel.co.za en https://lekkervurigeaffere.blog/.

Hoe dit werk:

Die aanbieders sal om die beurt elke Donderdag voor twaalfuur ‘n inspirasievonk in die vorm van ʼn spreuk, spreekwoord, gesegde, vreemde woord, of nuutskepping op haar blog plaas om die uitdaging af te skop.

Deelnemers word genooi om die vonk te gebruik en net eenvoudig te laat waai – gaan net daar waar die woordmuse en jou gedagtestrome jou lei in ’n malse maalkolk, in stroomversnellings, in stil waters of in ruisende valle, vlak of diep.

Daar is geen beperkinge op die tipe skryfsel wat jy wil pleeg nie. Skryf min woorde of baie, ‘n haikoe of enkelreël, opstel, gedig, resep of wat ook al die inspirasievonk losgeskop het in jou skrywersbrein.

Oopbek en loshande is die enigste reël.

• Publiseer jou bydrae voor of op die Sondag wat volg op die datum van die uitnodiging.
• Plaas die skakel van jou bydrae in die kommentaarblokkie (“comments section”) onderaan die blog waarin die inspirasievonk verskaf word om te verseker dat daar ‘n terugskakeling (“pingback”) na jou inskrywing sal wees wat deur ander lesers gevolg kan word.
• Jy mag dit makliker vind om die twee aanbieders se blogs te volg om te verseker dat jy nie die inspirasievonk vir die week misloop nie.
• Plaas gerus ‘n kopie van ons Woordwarrel-logo bo-aan of binne-in jou blog, sodat ander skrywers weet dat jou bydrae deel vorm van hierdie uitdaging.
• Gebruik die hutsmerke #Woordwarrel #Afrikaans

Laat waai en geniet dit.