Dit was my pa: aan hierdie reuke het ek hom herken

Dit was in die dae voordat die deursnee Afrikaanse mans begin het om naskeermiddel en cologne te gebruik. Aan hierdie reuke het ek my pa herken: skeerseep, Kolynos tandepasta, ‘n tikkie Brylcreem om sy hare in bedwang te hou en Wilson’s XXX Extra Strong pepermente. Dit was sy Sondagreuk. Sy kerkreuk.

Sondae het ons twee keer kerk toe gegaan, soggens en saans. Iewers in die middel van die week het ons ook biduur toe gegaan in die aand. Soms was daar ook spesiale kerkdienste op ‘n Saterdagaand. Die kerkdiens self het gewoonlik so tussen twee en drie ure geduur, behalwe as daar ‘n doopdiens was of nagmaal, dan het ons nog ‘n uur langer kerk gehou.

Dis dan ook geen wonder dat ek my pa se kerkreuk so goed leer ken het nie. Ek het gewoonlik tussen hom en my ma in die kerkbank gesit. Die twee van hulle het nie net opgetree as my ouers wat gesorg het dat ek my bybelversies en godsdiens ingekry het nie, maar hulle het om die beurt ook gedien as my boekstutte wat my regop gehou het wanneer ek met my bybel voor my oë aan die slaap geraak het. Dan het hulle my weer regop gepluk om te staan wanneer die gemeente gesing of gebid het.

My pa was definitief die meer simpatieke een wat my dikwels toegelaat het om met my kop op sy skouer te lê en slaap. Eienaardig eintlik, want hy was ook die strengste waar dit by godsdiensopvoeding gekom het. Tog was hy geduldiger as my ma; ek was immers sy tiende en jongste kind, my ma se vierde, wat beteken dat hy heelwat meer oefening gehad het as sy. Wat my aanbetref, het hy ook ‘n meer gematigde humeur gehad as my ma, hoewel my broers dalk nie sou saamgestem het met hierdie siening nie.

In elk geval, so het die elf- of twaalfjarige ekke weer eendag ‘n bietjie ingedut op my pa se skouer, met een van sy Extra Strongs in my kies, en ek het so ‘n bietjie gekwyl op die boonste naat van sy baadjiemou. So met die wakkerwordslag het ek die nat kol waargeneem en dit was nie eens nodig om tannie Marie in die ry agter ons se ogies op die nattigheidjie te sien fokus nie – ek het geweet ek is in die moeilikheid.

Ek het so ewe saggies weer my kop neergelê op my pa se skouer en hard probeer om die taaiigheid en die ergste nattigheid uit te suig voor die afsluitingslied- en gebed. Die probleem is egter: hoe meer ek gesuig het, hoe groter het die kol geword. Ek het so stilletjies oorgeleun na my ma se kant toe en haar kantsakdoekie uit haar mou gepluk om die nat kol by te kom, maar daai sakdoekies was nie juis absorberend nie. Die skielike reuk van eau de cologne het my pa se neus so effens laat kreukel. Toe gee ek vir tannie Marie ‘n waarskuwende kyk en besluit om my mond dig te hou. My pa het niks opgelet nie, of so het ek gedink, maar terug by die huis het hy die pak opgevou en my ma gevra om dit by die dorp se droogskoonmakers in te handig.

My ma het beslis niks agtergekom nie, want by haar sou ek nie so maklik verbygekom het nie. My pa se pakke is gereeld ingehandig om skoongemaak te word, want hy het niks daarvan gedink om Sondagmiddag na kerk gou ‘n braaivleisvuurtjie aan te steek daar in die veld buite die dorp nie. Op sulke dae moes my ma voor die kerkdiens reeds al die vleis, slaaie en braaibroodjies voorberei het sodat my pa dit in die kar kon laai. My pa het daaraan geglo dat ‘n mens buite in die natuur vleisbraai met die hout wat jy in die veld vind en ek dink … dalk was die kerkdienste vir hom ook soms ‘n bietjie lank. Hy het nie kans gesien om eers huis toe te ry, ander klere aan te trek en dan weer “veld toe” te ry nie.

My ma het pligsgetrou vir ons almal draklere ingepak sodat ons die kerkklere sommer daar agter ‘n groot klip of ‘n bos kon uittrek, maar my pa was gewoonlik te haastig om te begin vuurmaak. Sommerso in sy pak klere (sien bewyse in die foto hieronder – jammer vir die swak kwaliteit). Dan moes die pak natuurlik weer skoongemaak word voor die volgende kerkdiens. Dit was ook my pa se Sondagreuk: die reuk van veldbossies wat brand en agterna die geur van braaivleis. Volgende Sondag sou hierdie reuk vervang gewees het deur die chemikalië wat gebruik is om sy pak skoon te maak

Ons braai vleis in die veld Sondagmiddag na kerk. Sien die Namakwalandse klipkoppies en ‘n kokerboompie in die agtergrond.

Hout. Dit was nie my pa se Sondagreuk nie; dit was sy elkedagse reuk. Hy het die pragtigste houtwerk gedoen. Ek onthou sy “werkskamer” met sy groot houtwerkmasjiene op die onderste vlak van die dubbelverdieping woonhuis. Dit was sy heiligdom en hoewel ek baie ure daar deurgebring het om te kyk hoe hy werk, het ek goed geweet dat ek aan niks mog vat nie. Dit maak nie saak nie, al wat ek wou doen is om doodstil te sit en kyk hoe hy werk.

Tot vandag toe kan die reuk van hout wat vars gesaag of geskaaf is my onmiddellik terugplaas in my kinderjare. Dan sien ek weer my pa besig om planke te saag of om pote te draai vir die meubels wat hy gemaak het en ek ruik die houtskaafsels, die olie, terpentyn en vernis. Ek ruik my pa.